Volgens Van Dale is een volkstuin “een klein lapje grond, van overheidswege beschikbaar gesteld, waarop door de stads-bewoners groente en siergewassen worden geteeld voor vermaak of als bijvoeding)”.

Men kan zich afvragen of deze omschrijving volledig is.

In ieder geval geeft het wel het belangrijkste aspect weer te weten “het tuinieren”.

Als mensen een volkstuin willen huren zal men zich er terdege van bewust moeten zijn dat de tuin op de eerste plaats komt.

Volkstuinen is een active recreatie waar de werkzaamheden zich niet alleen beperken tot de eigen tuin, maar zich uitstrekt tot de gehele tuingroep.

Arbeiderstuinen werden verhuurd tegen matige huur (noodzakelijke voorwaarde) met de bedoeling, dat de grond door de gebruikers in hun vrij tijd zou worden bewerkt; voornamelijk van de teelt groente en aardappelen voor de eigen consumptie.

Toen de oorlog in augustus 1914 uitbrak was het terstond al duidelijk, dat de voedselvoorziening in Nederland moeilijkheden zou gaan ondervinden.

Naarmate de oorlog vorderde, nam het gebruik van volkstuinen toe.

Het jaar 1921 was een keerpunt in het gebruik van de volkstuinen.

Aangezien er geen direct voedselgebrek meer was, veranderde het karakter van de volkstuin in een recreatie-tuin.

Alleen rondom de Tweede Wereldoorlog was de volkstuin nog van grote betekenis voor de voedsel productie. 

Als groenten worden verbouwd op een akkertje dat niet bij het woonhuis is gelegen, wordt dat vaak een volkstuin genoemd.

Volkstuinen kennen een lange geschiedenis.

Vaak wordt op volkstuinen groenten en fruit geteeld.

Een vroege voorloper van de volkstuin die tot nut was voor de voedselvoorziening is de coelghearde oftewel kooltuin.

In verschillende bronnen wordt aan deze coelghearde gerefereerd als de voorloper van de volkstuin, omdat deze tuinen in de Middeleeuwen door de bevolking werden onderhouden in plaats van door de adel .

Steden verpachtten hiervoor grond buiten de stadsgrenzen en weldoeners stelden stukken van het platteland beschikbaar aan landarbeiders.

Een relatief nieuwe vorm van landbouw in de 21e-eeuwse stedelijke omgevingen is de stadslandbouw.

In tegenstelling tot de volkstuin is in de stadslandbouw het uitgesproken verband met een individueel perceel losgelaten.